Ganglion, zwany również torbielą galaretowatą, to łagodna zmiana występująca najczęściej w okolicy stawów lub pochewek ścięgnistych. Choć zwykle nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, może powodować dyskomfort, ograniczać ruchomość i wpływać na estetykę dłoni czy nadgarstka. W tym artykule przybliżymy, czym jest ganglion, jakie są jego przyczyny, objawy oraz metody leczenia.
Co to jest ganglion?
Ganglion to wypełniona galaretowatym płynem torbiel, która rozwija się w sąsiedztwie stawów lub ścięgien. Najczęściej występuje w okolicy nadgarstka, grzbietu ręki, rzadziej w obrębie stopy czy kolana. Torbiel ta powstaje na skutek nadmiernego gromadzenia się płynu stawowego, który „ucieka” z przestrzeni stawowej i tworzy balonowatą strukturę otoczoną torebką.
Gangliony mogą mieć różną wielkość – od niewielkich, niemal niewidocznych zmian, po większe, wyraźnie wyczuwalne i widoczne uwypuklenia.
Przyczyny powstawania ganglionów
Choć dokładne przyczyny powstawania ganglionów nie są do końca poznane, istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko ich wystąpienia:
• Urazy stawów i ścięgien – mikrourazy lub przeciążenia w obrębie stawu mogą prowadzić do uszkodzenia torebki stawowej.
• Nadmierna aktywność fizyczna – zwłaszcza ruchy powtarzalne, obciążające stawy, np. pisanie na klawiaturze, gra na instrumentach.
• Zmiany zwyrodnieniowe stawów – choroby zwyrodnieniowe mogą sprzyjać powstawaniu torbieli.
• Wrodzone osłabienie tkanek – u niektórych osób struktury stawowe mogą być bardziej podatne na tworzenie torbieli.
Objawy ganglionów
Gangliony mogą objawiać się różnorodnie w zależności od ich lokalizacji i wielkości. Do najczęstszych symptomów należą:
• Wyczuwalne uwypuklenie w okolicy stawu lub ścięgna.
• Dyskomfort lub ból, zwłaszcza podczas ruchu w stawie.
• Uczucie sztywności w okolicy zmiany.
• W niektórych przypadkach torbiel może uciskać na nerwy, powodując drętwienie lub osłabienie siły mięśniowej.
Warto zaznaczyć, że gangliony mogą być bezbolesne, a ich obecność nie zawsze wiąże się z odczuwaniem dolegliwości.
Diagnostyka ganglionów
Diagnoza ganglionu opiera się na wywiadzie medycznym i badaniu fizykalnym. Lekarz ocenia strukturę torbieli, jej ruchomość i konsystencję. W razie potrzeby mogą być wykonane badania obrazowe, takie jak:
• Ultrasonografia (USG) – pozwala na ocenę zawartości torbieli i jej położenia względem okolicznych struktur.
• Rezonans magnetyczny (MRI) – stosowany w przypadku wątpliwości diagnostycznych lub w celu wykluczenia innych patologii.
• RTG – aby ocenić zmiany w strukturach kostnych, jeśli istnieje takie podejrzenie.
Leczenie ganglionów
Metody leczenia ganglionów zależą od ich wielkości, lokalizacji oraz nasilenia objawów.
1. Leczenie zachowawcze
• Ograniczenie aktywności – zmniejszenie obciążenia stawu może pomóc w redukcji wielkości torbieli.
• Unieruchomienie stawu – za pomocą opaski lub stabilizatora, co zmniejsza gromadzenie się płynu.
• Fizjoterapia – wspomagająca leczenie poprzez wzmacnianie okolicznych struktur i poprawę ich funkcjonowania.
2. Punkcja torbieli
W przypadku większych zmian lub tych powodujących ból można wykonać punkcję torbieli. Polega ona na odprowadzeniu płynu za pomocą igły oraz ewentualnym podaniu leku przeciwzapalnego. Metoda ta jest małoinwazyjna, ale istnieje ryzyko nawrotu torbieli.
3. Leczenie operacyjne
W przypadkach opornych na leczenie zachowawcze lub przy częstych nawrotach konieczne może być chirurgiczne usunięcie ganglionu. Zabieg ten przeprowadzany jest zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym i pozwala na całkowite usunięcie torbieli wraz z torebką.
Podsumowanie
Ganglion to łagodna, ale uciążliwa zmiana, która może powodować dyskomfort i ograniczać funkcjonowanie. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pozwalają na skuteczne pozbycie się dolegliwości oraz zmniejszenie ryzyka nawrotów. Jeśli zauważasz u siebie niepokojące uwypuklenie w okolicy stawu, warto skonsultować się ze specjalistą, który dobierze odpowiednią formę terapii i pomoże przywrócić pełną sprawność.
