Zespół cieśni nadgarstka (CTS, carpal tunnel syndrome) to jedno z najczęściej występujących schorzeń układu nerwowego kończyn górnych. Wynika z ucisku nerwu pośrodkowego w obrębie kanału nadgarstka, co prowadzi do bólu, drętwienia i osłabienia ręki. W tym artykule przybliżymy przyczyny, objawy oraz metody diagnostyki i leczenia tego schorzenia.
Co to jest zespół cieśni nadgarstka?
Kanał nadgarstka to wąska przestrzeń anatomiczna utworzona przez kości nadgarstka i więzadło poprzeczne. Przebiega w nim nerw pośrodkowy oraz ścięgna mięśni zginaczy palców. Gdy przestrzeń w kanale ulega zmniejszeniu, na przykład z powodu obrzęku tkanek, dochodzi do ucisku nerwu pośrodkowego, co prowadzi do charakterystycznych objawów zespołu cieśni nadgarstka.
Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka
Do najczęstszych przyczyn wystąpienia CTS należą:
• Przeciążenie nadgarstka – powtarzalne ruchy, np. pisanie na klawiaturze, praca z narzędziami.
• Choroby zapalne stawów – takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, które prowadzą do obrzęku struktur w kanale nadgarstka.
• Zmiany hormonalne – szczególnie w ciąży, menopauzie czy przy niedoczynności tarczycy.
• Choroby przewlekłe – cukrzyca, otyłość lub niewydolność nerek.
• Urazy – złamania, zwichnięcia lub inne urazy nadgarstka mogące wpłynąć na strukturę kanału.
• Czynniki genetyczne – wrodzona wąska budowa kanału nadgarstka.
Objawy zespołu cieśni nadgarstka
Zespół cieśni nadgarstka charakteryzuje się typowymi objawami, które mogą stopniowo się nasilać:
• Drętwienie i mrowienie – głównie w obszarze kciuka, palca wskazującego, środkowego i połowy serdecznego.
• Ból nadgarstka i dłoni – często promieniujący w kierunku ramienia, nasilający się w nocy.
• Osłabienie chwytu – trudności z utrzymaniem przedmiotów, wypadanie z rąk np. kubka czy długopisu.
• Zmniejszenie precyzji ruchów – problemy z wykonywaniem precyzyjnych czynności, takich jak zapinanie guzików.
Nasilenie objawów może być różne – od sporadycznego dyskomfortu po znaczne ograniczenie funkcjonowania ręki.
Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka
Diagnostyka CTS opiera się na wywiadzie medycznym, badaniu fizykalnym oraz testach dodatkowych. Podczas badania lekarz może przeprowadzić:
• Test Tinela – opukiwanie nadgarstka w celu wywołania mrowienia w obszarze unerwienia nerwu pośrodkowego.
• Test Phalena – zgięcie nadgarstka w celu oceny nasilenia objawów.
Dodatkowe badania to:
• EMG (elektromiografia) – ocena przewodnictwa nerwowego w nerwie pośrodkowym.
• Ultrasonografia (USG) – pozwala ocenić struktury kanału nadgarstka i obecność ewentualnych zmian.
Leczenie zespołu cieśni nadgarstka
Leczenie CTS zależy od nasilenia objawów i stopnia uszkodzenia nerwu. Może obejmować metody zachowawcze lub zabiegowe.
1. Leczenie zachowawcze
• Ograniczenie aktywności – unikanie powtarzalnych ruchów obciążających nadgarstek.
• Unieruchomienie nadgarstka – za pomocą ortezy, szczególnie na noc, co zmniejsza ucisk na nerw.
• Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe – w celu złagodzenia objawów.
• Fizjoterapia – obejmuje ćwiczenia wzmacniające i poprawiające elastyczność tkanek, zabiegi takie jak laseroterapia czy ultradźwięki.
• Iniekcje kortykosteroidów – stosowane w przypadku silnego stanu zapalnego.
2. Leczenie operacyjne
W przypadkach zaawansowanego CTS, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, konieczna może być operacja. Zabieg polega na przecięciu więzadła poprzecznego nadgarstka, co zwiększa przestrzeń w kanale i odciąża nerw. Operacja wykonywana jest zwykle w znieczuleniu miejscowym, a powrót do pełnej sprawności zajmuje kilka tygodni.
Profilaktyka
Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju zespołu cieśni nadgarstka, warto:
• Regularnie robić przerwy podczas pracy wymagającej powtarzalnych ruchów.
• Dbać o ergonomię stanowiska pracy.
• Unikać nadmiernego obciążania nadgarstków.
• Wzmacniać mięśnie przedramienia i dłoni poprzez odpowiednie ćwiczenia.
Podsumowanie
Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie, które może znacząco utrudnić codzienne funkcjonowanie. Wczesna diagnoza i odpowiednio dobrane leczenie pozwalają na skuteczne złagodzenie objawów i powrót do pełnej sprawności. Jeśli odczuwasz drętwienie, ból czy osłabienie dłoni, skonsultuj się z lekarzem specjalistą, aby zapobiec pogorszeniu stanu zdrowia.
